Specjalistyczny ośrodek pomocy psychologicznej, psychoterapeutycznej i psychiatrycznej.

Zaburzenia rytmu okołodobowego

Zaburzenia rytmu okołodobowego polegają na różnicy między charakterystyką rytmu dobowego danej osoby a pożądanym schematem snu i czuwania.

Może zatem dochodzić do trudności z zasypianiem (gdy pacjent chce się udać na spoczynek w porze nieskorelowanej z wewnętrznym zegarem biologicznym) oraz do nadmiernej senności (gdy istnieje konieczność pozostawania w stanie czuwania).

Zaburzenia rytmu okołodobowego mogą być związane z nagłą zmianą strefy czasowej (jet lag) lub z pracą zmianową i mają wtedy związek z indywidualnym stylem życia, pracy i podróżowania, które nie współgrają z wewnętrznym zegarem. Inne zaburzenia to:

  • zespół opóźnionej fazy snu:

    występują problemy z zaśnięciem przed godziną 2.00–3.00 w nocy (a nawet później), a w dni wolne budzenie się następuje zwykle po godzinie 10.00 rano. Skutkuje to bezsennością polegającą na niemożności zaśnięcia oraz trudnościami z obudzeniem się rano w te dni, kiedy pożądane jest wstawanie o wcześniejszej porze (np. do szkoły lub pracy). U młodzieży występuje fizjologiczne zjawisko nieznacznego opóźnienia okresu spoczynku nocnego, co w przypadku szczególnych zaniedbań w zakresie higieny snu (np. wielogodzinna gra na komputerze), może prowadzić do wystąpienia zespołu opóźnionej fazy snu;

  • zespół przyśpieszonej fazy snu:

    występuje senność wieczorem i kładzenie się spać o kilka godzin wcześniej (19–21), niż u osoby ze zwykłymi porami snu, przy równoczesnym wcześniejszym budzeniu się (3–5 rano). Trzymanie się tych pór zasypiania i wstawania zwykle zapewnia danej osobie regenerujący sen. Osoby doświadczające tego zaburzenia mają wieczorem duże trudności z utrzymaniem czuwania, co może być sprzeczne  oczekiwaniami otoczenia. Z kolei wcześniejsze rozpoczynanie porannej aktywności bywa w konflikcie z potrzebami innych domowników, którzy chcą jeszcze spać.

  • rytm swobodnie biegnący:

    każdego dnia zasypianie i budzenie następuje o późniejszej porze; często wiąże się on z bezsennością o różnym nasileniu i sennością w ciągu dnia.

Leczenie zaburzeń rytmu okołodobowego

Istnieją wiarygodne dane przemawiające za skutecznością melatoniny w przypadku zaburzenia związanego ze zmianą strefy czasowej (jet-lag). Lek ten należy stosować w porze zbliżonej do pożądanego czasu położenia się do łóżka, w przeciwnym razie może wystąpić niepożądana senność w ciągu dnia.

Melatonina jest również skuteczna w przypadku zespołu opóźnionej fazy snu. Inne metody leczenia to stosowana o zaplanowanej porze ekspozycja na światło, chronoterapia i ograniczanie ekspozycji na światło po godzinie 16.00.

Metody leczenia zespołu przyspieszonej fazy snu to fototerapia w godzinach wieczornych, trening behawioralny i ograniczanie ekspozycji na światło w godzinach porannych.

W przypadku rytmu swobodnie biegnącego korzystne może być zastosowanie melatoniny (również w przypadku niewidomych) i trening behawioralny.

Opracował lek. med. Paweł Brudkiewicz

lek. med. Paweł Brudkiewicz

Specjalista psychiatra, psychoterapeuta psychodynamiczny. Absolwent studiów dziennych na Wydziale Lekarskim UJ CM. Doświadczenie zawodowe zdobywał m.in. w Katedrze i Klinice… »

Inne artykuły:
Przeczytaj również:

Dane do przelewu krajowego:

NZOZ Centrum Dobrej Terapii
ul. Zygmunta Miłkowskiego 9/U3, 30-349 Kraków

Nr rachunku bankowego:
96 8112 0008 0008 9281 2000 0010

Dane do przelewu zagranicznego w EUR:

NZOZ Centrum Dobrej Terapii
ul. Zygmunta Miłkowskiego 9/U3, 30-349 Kraków

Nr rachunku bankowego:
62 8112 0008 0008 9281 2000 0040

Bank Spółdzielczy w Brzeźnicy
ul. Kalwaryjska 5, 34-114 Brzeźnica

Dane do przelewu zagranicznego w USD:

NZOZ Centrum Dobrej Terapii
ul. Zygmunta Miłkowskiego 9/U3, 30-349 Kraków

Nr rachunku bankowego:
83 8112 0008 0008 9281 2000 0050

Bank Spółdzielczy w Brzeźnicy
ul. Kalwaryjska 5, 34-114 Brzeźnica