Poniżej przedstawiono podstawowe cechy osobowości chwiejnej emocjonalnie / borderline według najpopularniejszych klasyfikacji psychiatrycznych: ICD-10 i DSM-IV.

Zgodnie z klasyfikacją ICD-10 wyróżnia się osobowość chwiejną emocjonalnie, która obejmuje dwa podtypy: impulsywny (F60.30) i borderline (F60.31).

Typ impulsywny osobowości chwiejnej emocjonalnie

Charakteryzuje się wyraźną skłonność do konfliktów z innymi oraz do kłótliwości. Należy również stwierdzić co najmniej dwie spośród następujących cech:

• skłonność do działań impulsywnych,
• łatwość do reagowania gniewem lub przemocą,
• trudności z podtrzymaniem działań, które nie przynoszą szybkiej satysfakcji,
• niestabilny i kapryśny nastrój.

Typ z pogranicza osobowości chwiejnej emocjonalnie czyli borderline

Musi spełniać trzy z pośród następujących cech:

• niejasności dotycząc obrazu własnej osoby,
• celów i preferencji (również seksualnych),
• angażowanie się w intensywne, niestabilne związki prowadzące do kryzysów emocjonalnych,
• próby uniknięcia potencjalnego porzucenia,
• groźby lub działania samobójcze i samouszkadzające,
• stałe uczucie pustki wewnętrznej.

Autorzy klasyfikacji DSM-IV nie uwzględnili rozróżnienia na opisane powyżej podtypy. Osobowość z pogranicza jest tutaj zdefiniowana jako wzorzec zachowań zdominowany niestabilnością w relacjach interpersonalnych, ocenie osoby własnej i afektach oraz z wyraźnie zaznaczoną wybuchowością. Aby móc postawić takie rozpoznanie należy stwierdzić co najmniej pięć z poniższych cech:

• podejmowanie rozpaczliwych wysiłków w celu zapobieżenia porzuceniu realnemu lub wyimaginowanemu,
• niestałe ale intensywne związki interpersonalne (krańcowe idealizowanie lub dewaluowanie)
• zaburzenia tożsamości – utrwalony i wyraźnie zaburzony, zniekształcony lub niestabilny obraz własnej osoby lub poczucia własnej wartości,
• impulsywność co najmniej w dwóch obszarach stanowiących potencjalne zagrożenie dla samego siebie (życie seksualne, wydawanie pieniędzy, używanie substancji psychoaktywnych, ryzykowne prowadzenie samochodu, napadowe objadanie się),
• nawracające zachowania samobójcze, próby lub groźby samobójcze, dokonywanie samookaleczeń,
• niestabilność emocjonalna wywołana nadmierną reaktywnością nastroju,
• przewlekłe uczucie pustki,
• nieodpowiednio silny gniew lub brak kontroli nad wybuchami gniewu,
• przemijające, związane ze stresem myśli o charakterze paranoidalnym lub zaznaczone objawy dysocjacyjne

Pomocny w ustaleniu diagnozy zaburzeń osobowości jest ustrukturyzowany wywiad kliniczny do badania zaburzeń osobowości z osi II DSM-IV — SCID-II (Structured Clinical Interview for DSM-IV Axis II Personality Disorders). Oto przykładowe pytania z tego obszaru:

• Czy często popadał(a) Pan(i) w przerażenie, myśląc, że ktoś na kim zależy Panu(i) może Pana(ią) opuścić?
• Czy związki z ludźmi, na których naprawdę Panu(i) zależy mają dużo skrajnych wzlotów i upadków?