Co to jest inteligencja?
Inteligencja to zbiór zdolności umysłowych obejmujących między innymi: zdolność rozumowania, planowania, rozwiązywania problemów, myślenia abstrakcyjnego, rozumienia złożonych myśli i procesów oraz uczenia się na podstawie doświadczenia. Ważne jest aby wiedzieć, że inteligencja może być różnie rozumiana i co za tym idzie mierzona. Część psychologów rozumie inteligencję jako ogólną zdolność umysłu ludzkiego i wyraża ją wówczas poprzez jeden wynik liczbowy (np. iloraz inteligencji), część zaś uważa, że nie można inteligencji sprowadzać do jednej ogólnej zdolności umysłowej i wyróżnia kilka rodzajów inteligencji (np. lingwistyczną, matematyczno-logiczną, kinestetyczną itp.).
Czemu może służyć badanie inteligencji?
Pomiar inteligencji dostarcza ogólnej informacji na temat tego, jakie ludzie mogą mieć osiągnięcia lub jak mogą sobie radzić w różnego rodzaju zadaniach werbalnych (wymagających użycia języka, słów) i niewerbalnych (wykonywanie pewnych czynności) w stosunku do norm wiekowych.
Diagnoza inteligencji jest przydatna w praktyce psychologicznej i psychiatrycznej, ponieważ pozwala wnioskować o przyczynach trudności z jakimi zmaga się dziecko lub osoba dorosła.
Może pomóc różnicować czy trudności wynikają z przyczyn rozwojowych, osobowościowych czy chorobowych. Jest też pomocna w oszacowaniu zachodzących zmian związanych z wiekiem, chorobą (np. w przypadku demencji) lub po urazach, wypadkach. To pomaga wybrać najlepszą formę pomocy terapeutycznej.
Najczęściej stosowane testy do pomiaru inteligencji
Skala Inteligencji Wechslera
Stosuje się ją zarówno wśród osób dorosłych jak i osób poniżej 18 r.ż. (wówczas używana jest wersja dla dzieci i młodzieży). Osoba podczas badania ma do wykonania 11 testów. Część z nich to tzw. zadania werbalne, podczas których badany będzie odpowiadał na pytania zadawane przez diagnostę. Może zostać np. poproszony o podanie definicji jakiegoś słowa, obliczenie równania matematycznego w pamięci lub wytłumaczenie pewnych sytuacji społecznych. Druga część badania to tzw. testy niewerbalne. Tutaj badany rozwiązuje zadania poprzez manipulację przedmiotami, które zostały przygotowane do testu. Może zostać np. poproszony o ułożenie klocków w konkretny wzór, uporządkowanie obrazków, tak aby tworzyły spójną logicznie historię lub wskazanie jakiego ważnego elementu może brakować na obrazku. Przy niektórych testach mierzony jest czas wykonania zadania.
Badanie trwa zazwyczaj około półtorej godziny. Wynikiem badania jest tzw. iloraz inteligencji, czemu towarzyszy opis, czyli odniesienie uzyskanego wyniku do średniej w populacji (np. poniżej/powyżej przeciętnej). Uzyskany wynik porównuje się z osobami w podobnym wieku.
Test Matryc Ravena
Test mierzy ogólny czynnik inteligencji, niezależny od doświadczenia osoby badanej (np. wykształcenia). Badany w teście otrzymuje tablice, na których przedstawione są wzory. Zadaniem osoby badanej jest rozpoznać relację lub zasadę pomiędzy wzorami, a następnie wybrać element, który prawidłowo uzupełniłby dany wzór.
Opracowała mgr Karolina Ogarek, na podstawie: Gerrig, R., Zimbardo, P. „Psychologia i życie”
