W odniesieniu do leków stosowanych w psychiatrii, potocznie zwanych lekami psychotropowymi lub „psychotropami” funkcjonuje wiele nieuprawnionych mitów, które bazują na strachu, niepełnej wiedzy, bądź jej braku.
Leki nie są dobre na wszystko, nie stanowią panaceum, jednak często są niezbędne do prawidłowego, a przez to skutecznego leczenia, które jednak zawsze powinno odbywać się pod kontrolą lekarza, optymalnie – psychiatry.
Poniżej omówiono kilka wiarygodnych faktów oraz mity dotyczące leków psychotropowych:
- FAKT: leki psychotropowe nie uzależniają (z wyjątkiem benzodiazepin, czyli klasycznych leków przeciwlękowych i to nieprawidłowo stosowanych),
- FAKT: leki psychotropowe nie „piorą” mózgu ani nie niszczą psychiki, czasami mają wręcz działanie ochronne na neurony mózgu,
- FAKT: większość z nich nie jest stymulantami,
- MIT: są to leki dla ludzi „słabych” (nieprawda – choroba nie wynika ze słabości charakteru danej osoby),
- MIT: celem przyjmowania leków psychotropowych jest zastąpienie woli osoby chorującej lub jej ubezwłasnowolnienie (nieprawda – celem ich stosowania jest właśnie poprawa funkcjonowania pacjenta i jego większa satysfakcja z życia),
- MIT: lekarze zawsze kierują się interesem finansowym przepisując dany lek (nieprawda – niekoniecznie, przeczy temu przykład preparatów litu, który jest lekiem tanim i w zasadzie nie reklamowanym przez firmy farmaceutyczne oraz wiele innych takich przykładów),
- FAKT: leki przeciwpadaczkowe mają własności stabilizujące nastrój, co nie oznacza, że np. choroba afektywna dwubiegunowa jest tym samym zaburzeniem co padaczka,
- FAKT: leki przeciwpsychotyczne (stosowane w schizofrenii) mają własności przeciwmaniakalne, co nie oznacza, że np. choroba afektywna dwubiegunowa jest tym samym zaburzeniem co schizofrenia,
- FAKT: skuteczność litu w chorobie afektywnej dwubiegunowej nie oznacza jego niedoboru w organizmie,
- FAKT: osiągnięcie terapeutycznego poziomu leku w surowicy nie oznacza wyleczenia choroby, a tylko takie (skuteczne) stężenie leku, przy którym zaczyna on działać,
- FAKT: niektóre zaburzenia da się leczyć bez leków z zastosowaniem psychoterapii, a ich skuteczność bywa porównywalna (nie dotyczy to jednak poważnych zaburzeń psychicznych, takich jak na przykład schizofrenia, choroba afektywna dwubiegunowa, głęboka depresja, ciężkie zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne i inne,
- MIT: rozpoczęcie farmakoterapii samo w sobie sprawia, że leki psychotropowe muszą być przyjmowane bez końca i nie da się ich odstawić (nieprawda – leczenie często trzeba kontynuować długoterminowo nie dlatego, że leków nie można odstawić, a dlatego, że wymaga tego zapobieganie nawrotom danej choroby),
- MIT: leki psychotropowe są całkowicie bezpieczne, więc można je przyjmować w dowolnych ilościach i w każdych okolicznościach (nieprawda – leki psychotropowe, jakkolwiek z reguły są bezpieczne i dobrze tolerowane, zawsze wymagają konsultacji lekarskiej, która pozwoli dobrać lek dla danego pacjenta uwzględniając szereg istotnych danych).
Opracował: dr n. med. Bartosz Grabski