Czy można cierpieć z powodu czegoś, co „nie było aż tak poważne”? Czy możliwe jest, że rany psychiczne nie zawsze wynikają z traumatycznych katastrof, lecz z powtarzalnych, „drobnych” doświadczeń?
W gabinecie psychiatrycznym i psychoterapeutycznym coraz często spotykamy się z pacjentami, którzy nie potrafią wskazać jednego momentu przełomowego w swoim cierpieniu. Ich problemy emocjonalne, trudności w relacjach, objawy depresyjne czy lękowe wydają się „nie mieć przyczyny”. Czasem wręcz sami sobie powtarzają: „Przecież nic takiego się nie stało”.
A jednak cierpią. I często źródłem tego cierpienia są mikrozdrady, mikrourazy psychiczne – doświadczenia niewielkie w swojej intensywności, ale znaczące przez swoją częstotliwość, kontekst i sposób, w jaki zapisały się w psychice.
Czym są mikrozdrady i mikrourazy psychiczne?
Mikrozdrady (ang. microbetrayals), zwane też mikrourazami psychicznymi (ang. microtraumas) to powtarzające się, subtelne formy ranienia emocjonalnego, które często nie są postrzegane jako „traumy” w klasycznym rozumieniu tego słowa. Ich siła rażenia tkwi nie w pojedynczym incydencie, lecz w ich powtarzalności i wpływie na poczucie własnej wartości, bezpieczeństwa oraz zaufania do innych ludzi.
Przykłady mikrozdrad / mikrourazów to:
– systematyczne bagatelizowanie emocji dziecka („nie przesadzaj”, „co ty taki wrażliwy?”),
– nieobecność emocjonalna rodzica,
– niewinne z pozoru komentarze podważające kompetencje („jak zwykle nic nie umiesz zrobić dobrze”),
– brak uznania czy wsparcia w ważnych momentach,
– ciągłe niedotrzymywanie obietnic.
U dorosłych mogą to być:
– chroniczne ignorowanie potrzeb w związku,
– brak reakcji partnera na cierpienie,
– subtelne formy lekceważenia, które podkopują poczucie wartości i bezpieczeństwa emocjonalnego.
Czym mikrourazy różnią się od traumy?
W tradycyjnej psychiatrii trauma była utożsamiana z wydarzeniem o dużym nasileniu (wojna, przemoc, wypadki, katastrofy). W tym ujęciu mikrourazy nie spełniają kryteriów klasycznych przyczyn zaburzeń pourazowych (PTSD). Jednak najnowsze badania wskazują, że nie tylko intensywność, ale też trwałość i kontekst doświadczenia decydują o jego skutkach psychicznych.
Jak zauważa dr Mary L. Lamia, psycholog kliniczna i autorka wielu publikacji o traumie relacyjnej, mikrourazy są jak „krople drążące skałę” – tworzą głębokie wzorce samopostrzegania, schematy unikania i lęku, a także przekonania o byciu niekochanym czy niezasługującym na uwagę. Choć często pozostają nieuświadomione, mają ogromny wpływ na nasze życie.
Badania i podejścia kliniczne
W 2015 roku badacze z McGill University w Kanadzie (m.in. dr Rachel Yehuda i dr Ruth Lanius) przedstawili koncepcję cumulative trauma – skumulowanych doświadczeń psychicznego bólu, które, choć pojedynczo niewielkie, wywierają efekt porównywalny z dużą traumą.
Z kolei badania Judith Herman z Harvard Medical School nad traumą relacyjną pokazały, że zaburzenia wynikające z mikrourazów – szczególnie tych doświadczanych w dzieciństwie – mogą prowadzić do depresji, trudności w tworzeniu bliskich relacji, zaburzeń osobowości czy uzależnień.
W psychoterapii coraz częściej mówi się o „traumie typu B” (byciu porzuconym, niezauważonym, niedocenionym), w przeciwieństwie do „traumy typu A” (przemoc, wypadki). Obie pozostawiają trwały ślad w psychice, ale ta pierwsza bywa dużo trudniejsza do zidentyfikowania, bo jest „niewidzialna”.
Dlaczego warto zająć się mikrozdradami?
Bo ich nieuświadomienie może prowadzić do błędnych przekonań o sobie: „jestem zbyt wrażliwy”, „coś jest ze mną nie tak”, „nie zasługuję na miłość”, „muszę być idealny, żeby zasłużyć na uwagę”. To przekonania, które sabotują życie dorosłych ludzi – zawodowo, emocjonalnie i relacyjnie.
Zadaniem psychiatry i psychoterapeuty jest pomóc pacjentowi nazwać, zrozumieć i przepracować te niewidzialne rany, które często towarzyszą mu przez lata.
Co może pomóc?
1. Psychoterapia psychodynamiczna – pozwala na zrozumienie wzorców relacyjnych i ich korzeni w dzieciństwie.
2. Podejścia oparte na traumie relacyjnej i /lub stosowane w terapii traumy – jak terapia schematów czy EMDR.
3. Psychoedukacja – uświadamianie sobie, czym są mikrourazy i jakie mają znaczenie.
4. Praca nad granicami i samoopieką – odbudowa poczucia sprawczości i wartości.
Podsumowanie
Mikrourazy to nie dramatyczne katastrofy, lecz ciche erozje bezpieczeństwa emocjonalnego. Ale ich wpływ może być równie poważny. Jeśli masz wrażenie, że twoje cierpienie nie ma „logicznego uzasadnienia” – może warto przyjrzeć się właśnie tym „małym” ranom.
W Centrum Dobrej Terapii spotkasz specjalistów, którzy z szacunkiem i uwagą pomagają odnaleźć sens nawet najbardziej nieoczywistego bólu. Bo każde cierpienie zasługuje na zrozumienie – niezależnie od jego przyczyny.
Źródła:
Yehuda, R., & McFarlane, A. C. (2015). The impact of cumulative trauma on neurobiology and psychopathology. McGill University Press.
Herman, J. L. (1992). Trauma and Recovery: The Aftermath of Violence. Basic Books.
Lamia, M. L. (2011). Understanding the impact of microtraumas in therapy. Psychology Today.
Courtois, C. A., & Ford, J. D. (2009). Treating Complex Traumatic Stress Disorders: An Evidence-Based Guide.
Van der Kolk, B. (2014). The Body Keeps the Score: Brain, Mind, and Body in the Healing of Trauma. Penguin Books.
