Choroba dwubiegunowa afektywna, schizofrenia oraz depresja wiążą się z podwyższonym ryzykiem występowania nadwagi, otyłości, podwyższonego poziomu cholesterolu i zaburzeń tolerancji glukozy, a w konsekwencji rozwoju chorób układu krążenia (nadciśnienie, choroba niedokrwienna serca, zawał) oraz cukrzycy.
Podłoże tego ryzyka jest wielorakie i składają się na nie takie czynniki jak:
- genetyczne i biologiczne;
- niewłaściwy tryb życia wynikający z niezdrowych przyzwyczajeń oraz samej choroby psychicznej:
- palenie tytoniu,
- nadużywanie alkoholu,
- objadanie się,
- błędy dietetyczne (nadmierne spożywanie słodyczy i słodzonych napojów gazowanych, białego pieczywa, mięsa, tłuszczów zwierzęcych, niewystarczająca zawartość w diecie błonnika, warzyw, pieczywa pełnoziarnistego, ryb, kwasów nienasyconych),
- niewystarczająca ilość wysiłku fizycznego, zaleganie w łóżku, spędzanie wolnego czasu w sposób bierny – np. głównie przed telewizorem;
- stosowanie niektórych leków przeciwpsychotycznych i normotymicznych (zapytaj psychiatrę czy leki, które przyjmujesz zwiększają ryzyko rozwoju nadwagi , otyłości i zaburzeń metabolicznych, a jeśli tak, to w jaki sposób możesz zminimalizować lub zlikwidować to ryzyko).
Zbiór wzajemnie ze sobą związanych czynników stwarzających znaczące ryzyko chorób układu krążenia i miażdżycy nosi nazwę zespołu metabolicznego.
Najważniejsze objawy zespołu metabolicznego
- tzw. otyłość centralna (inaczej brzuszna –NAJWAŻNIEJSZY, PODSTAWOWY OBJAW) – tj. obwód w pasie > 80 cm u kobiet i > 94 cm u mężczyzn;
- dodatkowo – co najmniej 2 z poniższych:
- zwiększenie stężenia glukozy na czczo (≥100mg/dl) lub konieczność przyjmowania leków obniżających stężenie glukozy we krwi z powodu nieprawidłowych wartości tego parametru,
- nieprawidłowo wysokie wartości ciśnienia tętniczego (skurczowe ≥ 130mmHg lub rozkurczowe ≥ 85mmHg lub konieczność leczenia z powodu nadciśnienia),
- zwiększenie stężenia trójglicerydów we krwi (≥150mg/dl lub terapia lekami obniżającymi cholesterol z powodu jego niewłaściwego stężenia)
- zmniejszenie stężenia tzw. dobrego cholesterolu (HDL) we krwi (u kobiet < 50mg/dl, u mężczyzn < 40mg/dl).
Psychiatra powinien być poinformowany o występowaniu u pacjenta zespołu metabolicznego lub jego składowych. W trakcie leczenia psychotropowego konieczna jest regularna kontrola wymienionych parametrów – częstość tych badań zależy od tego jakie leki pacjent przyjmuje (psychiatryczne i niepsychiatryczne) i jaki jest jego ogólny stan zdrowia.
Zapamiętaj!
- Psychiatra, psycholog, dietetyk, internista – mogą pomóc Ci w zmianie trybu życia i diety, tak aby zminimalizować ryzyko zespołu metabolicznego i jego konsekwencji zdrowotnych.
- Leczenie psychotropowe nie musi wiązać się z występowaniem groźnych konsekwencji zdrowotnych – odpowiednio dobrane leki, dbałość o zdrowie oraz odpowiednie badania kontrolne pozwalają na zabezpieczenie przed nawrotami choroby psychicznej przy jednoczesnym cieszeniu się dobrym zdrowiem somatycznym i normalną aktywnością.
Opracował dr hab. n. med. Marcin Siwek
