Specjalistyczny ośrodek pomocy psychologicznej, psychoterapeutycznej i psychiatrycznej.

Skala obsesji i kompulsji

Skala obsesji i kompulsji Yale-Brown (skala Y-BOCS – Yale-Brown Obsessive Compulsive Scale) jest prawdopodobnie najczęściej stosowanym narzędziem do oceny charakteru i nasilenia objawów zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego (OCD). Należy pamiętać że nie jest ona samodzielnym narzędziem diagnostycznym – jej wykonanie nie jest wystarczającą podstawą do zdiagnozowania OCD, stanowi raczej pomoc w określeniu natury i uciążliwości objawów.

Badanie za pomocą tej skali przeprowadza się przy udziale lekarza lub innego specjalisty zdrowia psychicznego (psychiatry lub psychologa) i ma ono charakter wywiadu składającego się z 2 części.

W części pierwszej (lista objawów zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego) lekarz pyta o występowanie objawów wymieniając je w przedstawionych poniżej podgrupach. Następnie pacjent wybiera trzy z nich, które są dla niego najbardziej wyraźne lub dokuczliwe. W części drugiej wybrane trzy objawy zostają ocenione przez lekarza na skali punktowej, tak by oszacować ich nasilenie (nie przedstawiamy tutaj tej części).

Poniżej przedstawiamy część pierwszą skali Y-BOCS – listę objawów. Może ona pomóc w zorientowaniu się, które z objawów OCD są u danej osoby obecne. Wskazane jest by interpretacja objawów uwzględnionych w skali odbywała się w asyście specjalisty, szczególnie jeśli badany odnajduje u siebie wiele z wymienionych objawów.

Lista przykładowych objawów zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego (obecnych w przeszłości/obecnie) według Y–BOCS:

Obsesje agresji

  • Obawa, że osoba może wyrządzić sobie krzywdę
  • Obawa, że osoba może skrzywdzić innych
  • Przerażające wyobrażenia przemocy
  • Obawa przed niespodziewanym powiedzeniem czegoś sprośnego lub znieważającego
  • Obawa przed zrobieniem czegoś żenującego
  • Obawa, że osoba coś zrobi pod wpływem niechcianego impulsu (np. popchnie przyjaciela)
  • Obawa, że osoba coś ukradnie
  • Obawa, że osoba wyrządzi komuś krzywdę z powodu niedostatecznej ostrożności
  • Obawa, że osoba będzie odpowiedzialna za inne straszne wydarzenia (np. pożar, włamanie)

Obsesje zanieczyszczenia

  • Zaniepokojenie lub obrzydzenie związane z wydalinami i wydzielinami ciała (np. mocz, kał, ślina)
  • Nadmierne przejmowanie się brudem lub zarazkami
  • Nadmierne przejmowanie się zanieczyszczeniami środowiska (np. azbest, promieniowanie, toksyczne odpady)
  • Nadmierna troska dotycząca środków stosowanych w gospodarstwie domowym (np. środki czyszczące, rozpuszczalniki)
  • Nadmierne przejmowanie się zwierzętami (np. insektami)
  • Zaniepokojenie z powodu lepkich substancji lub odpadów
  • Przekonanie, że z powodu zanieczyszczeń osoba zachoruje, przekonanie, że roznosząc zanieczyszczenia spowoduje chorobę innych osób
  • Obsesje dotyczące wrażeń związanych z zanieczyszczeniami, a nie skutków tych zanieczyszczeń

Obsesje seksualne

  • Myśli, impulsy lub wyobrażenia o zakazanej lub perwersyjnej treści seksualnej
  • Treści seksualne dotyczące dzieci lub kazirodztwa
  • Treści homoseksualne
  • Zachowania seksualne skierowane przeciwko innym (agresywne)

 

Obsesje gromadzenia/oszczędzania

  • Należy odróżnić od  hobby lub zajmowania się przedmiotami o wartości pieniężnej bądź sentymentalnej

 

Obsesje religijne (skrupulatność)

  • Dotyczące świętokradztwa lub bluźnierstwa
  • Nadmierne zajmowanie się problemem dobra/zła, moralnością

Obsesje związane z potrzebą symetrii lub dokładności

  • Z towarzyszącym myśleniem magicznym (np. przekonanie, że matka ulegnie wypadkowi, jeśli rzeczy nie będą na właściwym miejscu)
  • Niezwiązane z myśleniem magicznym

Rozmaite obsesje

  • Potrzeba, aby „wiedzieć” lub „pamiętać”
  • Obawa przed tym, że osoba powie pewne rzeczy, których powiedzieć nie chce
  • Obawa, że nie powie tego, co właściwe
  • Obawa przed zagubieniem (utratą) rzeczy
  • Natrętne wyobrażenia (niezwiązane z przemocą)
  • Natrętne, bezsensowne dźwięki, słowa, muzyka
  • Osoba czuje się dręczony pewnymi dźwiękami/hasłami
  • Szczęśliwe/pechowe numery
  • Kolory o specjalnym znaczeniu
  • Przesądne obawy

Obsesje somatyczne

  • Nadmierne przejmowanie się chorobami lub dolegliwościami
  • Nadmierne zajmowanie się pewnymi częściami ciała lub wyglądem (np. dysmorfofobia)

Kompulsje mycia/czyszczenia

  • Nadmierne lub rytualne mycie rąk
  • Nadmierne lub rytualne mycie się, kąpanie, czyszczenie zębów, zabiegi pielęgnacyjne lub zachowania w toalecie
  • Przesadne czyszczenie sprzętów domowych lub innych przedmiotów
  • Inne środki zaradcze podejmowane nadmiernie, aby nie dopuścić do kontaktu z zanieczyszczeniami

Kompulsje sprawdzania

  • Sprawdzanie zamków, kuchenek, różnych urządzeń
  • Sprawdzanie, czy nie wyrządziło się lub nie wyrządzi się krzywdy innym
  • Sprawdzanie, czy nie wyrządziło się lub nie wyrządzi się sobie krzywdy sobie
  • Sprawdzanie, czy nic strasznego się nie wydarzyło/nic strasznego się nie wydarzy
  • Sprawdzanie, czy nie popełniło się błędu
  • Sprawdzanie związane z obsesjami somatycznymi

Powtarzane rytuały

  • Powtórne odczytywanie lub przepisywanie
  • Potrzeba powtarzania rutynowych czynności (np. wchodzenie/wychodzenie za drzwi, wstawanie/siadanie na krześle)

Kompulsje liczenia

Kompulsje porządkowania/układania

Kompulsje gromadzenia/ zbierania

  • Różnią się od hobby lub zajmowania się przedmiotami o wartości pieniężnej lub sentymentalnej (np. bardzo dokładne czytanie bezwartościowej poczty – reklamówki, konkursy, ogłoszenia, zbieranie starych gazet, selekcjonowanie rzeczy ze śmietnika, zbieranie bezużytecznych przedmiotów).

 

Rozmaite kompulsje

  • rytuały psychiczne (inne niż sprawdzanie/liczenie)
  • nadmierna skłonność do robienia list, wykazów, spisów
  • potrzeba mówienia, pytania, zwierzania się
  • potrzeba dotykania, stukania, ocierania
  • rytuały związane z mruganiem lub wpatrywaniem się
  • podejmowane środki zaradcze zapobiegające (nie sprawdzanie) wyrządzeniu krzywdy sobie lub innym ze strasznym skutkiem
  • rytualne zachowania związane z jedzeniem
  • zachowania przesądne
  • trichotillomania
  • inne zachowania związane z samouszkodzeniem lub samookaleczeniem

Leczenie zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego

Występowanie powyższych objawów, ze współistniejącym poczuciem cierpienia jest wskazaniem do konsultacji u psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry, gdyż w przypadku potwierdzenia rozpoznania zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego (OCD) dysponujemy skutecznymi metodami leczenia. Może ono obejmować psychoterapię i/lub farmakoterapię, a celem tego postępowania jest uwolnienie danej osoby od uciążliwych objawów i poprawa jej codziennego funkcjonowania.

Opracowano na podstawie:

  • Goldman W.K, Rasmussen S.A, Price L.H, Mazure C, Heninger G, Charney D: The Yale – Brown Obsessive Compulsive Scale (Y-BOCS), Part 1 Development, use and reliability, Arch Gen. Psychiatry 1989, 46, 1006-1011
  • Kiejna A, Grzesiak M. Skala pomiatu nasilenia obsesji i kompulsji Yale-Brown (Y-BOCS), Post. Psych. Neurol. 1997, 6, 309-324
Przeczytaj również:
Co to jest kontrakt terapeutyczny?
Co to jest kontrakt terapeutyczny?
4 kwietnia 2022

Co to jest kontrakt terapeutyczny? To umowa między pacjentem, a psychoterapeutą określająca warunki współpracy oraz przyjęty sposób leczenia w ramach... »

Czym jest relacja terapeutyczna?
Czym jest relacja terapeutyczna?
28 marca 2022

Relacja terapeutyczna to wyrażanie i wzajemna wymiana uczuć oraz postaw w relacji pacjent-psychoterapeuta. W trakcie spotkań psychoterapeutycznych, kształtuje... »

Dlaczego psychoterapia może być pomocna?
Dlaczego psychoterapia może być pomocna?
17 lutego 2022

Każdy z nas może doświadczać różnego rodzaju problemów emocjonalnych i osobistych, z którymi trudno sobie poradzić samodzielnie lub przy pomocy wsparcia... »

Dane do przelewu krajowego:

NZOZ Centrum Dobrej Terapii
ul. Zygmunta Miłkowskiego 9/U3, 30-349 Kraków

Nr rachunku bankowego:
96 8112 0008 0008 9281 2000 0010

Dane do przelewu zagranicznego w EUR:

NZOZ Centrum Dobrej Terapii
ul. Zygmunta Miłkowskiego 9/U3, 30-349 Kraków

Nr rachunku bankowego:
62 8112 0008 0008 9281 2000 0040

Bank Spółdzielczy w Brzeźnicy
ul. Kalwaryjska 5, 34-114 Brzeźnica

Dane do przelewu zagranicznego w USD:

NZOZ Centrum Dobrej Terapii
ul. Zygmunta Miłkowskiego 9/U3, 30-349 Kraków

Nr rachunku bankowego:
83 8112 0008 0008 9281 2000 0050

Bank Spółdzielczy w Brzeźnicy
ul. Kalwaryjska 5, 34-114 Brzeźnica