Specjalistyczny ośrodek pomocy psychologicznej, psychoterapeutycznej i psychiatrycznej.

Samoocena Dorosłych Dzieci Alkoholików

Co to jest samoocena?

Samoocena (określana również jako poczucie własnej wartości lub samowartościowanie) dotyczy podstawowych odczuć dotyczących różnych obszarów funkcjonowania człowieka. Samoocena kształtuje się pod wpływem kilku źródeł:

  • oceny innych osób,
  • wyobrażenia i fantazji na temat tego, jak oceniają nas inni,
  • postrzegania samego siebie.

Największy wpływ na samoocenę mają warunki wychowawcze i relacje z opiekunami oraz środowisko edukacyjne.

Co składa się na globalną samoocenę?

Autorzy licznych badań wyróżnili kilka obszarów, w których ludzie najczęściej dokonują samooceny. Tworzą one tzw. globalną samoocenę, na którą składają się poniższe aspekty:

  • Ocena własnych kompetencji – posiadanych zdolności, inteligencji, szybkości uczenia się, własnej efektywności w wykonywanych zadaniach;
  • Bycie kochanym – samoocena w zakresie jakości bliskich, intymnych kontaktów z innymi ludźmi oraz poczucie bycia akceptowanym przez innych;
  • Popularność – samoocena dotycząca popularności wśród znajomych, atrakcyjności towarzyskiej, akceptacji innych i bycia lubianym;
  • Zdolności przywódcze – umiejętność kierowania, zarządzania ludźmi, zdolność wpływania na zachowania innych oraz asertywność;
  • Samokontrola – postrzeganie własnej wytrwałości, zdyscyplinowania oraz umiejętność panowania nad ciałem i emocjami;
  • Moralna samoakceptacja – zgodność pomiędzy wyznawanymi wartościami, a własnym postępowaniem;
    – Atrakcyjność fizyczna – ocena wyglądu oraz atrakcyjność seksualna;
    – Witalność – forma fizyczna i zdrowie.

Samoocena Dorosłych Dzieci Alkoholików

Wyniki badania wyszczególnionych powyżej obszarów u osób z tak zwanej grupy DDA (Dorosłe Dzieci Alkoholików) wskazują, że posiadają oni zdecydowanie niższą globalną samoocenę w porównaniu z osobami, które nie doświadczyły uzależnienia opiekuna.

Strategie samoutrudniania

Osoby dysponujące niższą globalną samooceną częściej w codziennym życiu stosują tak zwane strategie samoutrudniania. Strategie te stosowane są z obawy przed zmianą, w celu utrzymania poczucia spójnej struktury JA i dotychczasowej oceny siebie, a tym samym wywołują kolejne niepowodzenia. Należą do nich:

  • Unikanie porażki.

Na przykład stosowanie strategii typu: chcę zdać egzamin, zamiast chcę zdać na piątkę; nie chcę zostać zwolnionym, zamiast chcę osiągać dobre wyniki w pracy.

  • Unikanie odrzucenia.

Osoby o wysokiej samoocenie częściej postępują zgodnie z formułą jak być akceptowanym, w odróżnieniu od osób nisko oceniających się, które kierują się motywem jak uniknąć odrzucenia.

  • Rezygnacja z zadań o wyższym poziomie ryzyka

Nieaplikowanie np. na atrakcyjne kierunki studiów, na atrakcyjne stanowiska, posady.

  • Rezygnacja z zadań, które potencjalnie mogą być publicznie poniżające

np. publiczne zabieranie głosu – wystąpienia, przemówienia, wygłaszanie prelekcji, motywowanie innych, kierowanie zespołem ludzi.

  • Niepodejmowanie zadań badających lub sprawdzających kompetencje, umiejętności, wiedzę

np. nowa praca, samozatrudnienie, koleżeńska rywalizacja, podnoszenie kwalifikacji.

  • Unikanie konfrontacji czy unikanie postawy asertywnej, z obawy przed utratą akceptacji.

Obszary niskiej samooceny Dorosłych Dzieci Alkoholików

Wyniki szczegółowej analizy pokazują, że osoby z grupy DDA (niezależnie od płci) posiadają zdecydowanie niższy wskaźnik samooceny, ale rozkłada się to różnie w zależności od ocenianego obszaru. Wyniki istotnie niższe dotyczą samooceny związanej z poczuciem bycia kochanym w bliskich relacjach, które to przekłada się na umiejętność budowania relacji w dorosłym życiu i umiejętność dbania o własne granice w relacji z innymi. W tej grupie wyraźnie niższe jest również poczucie akceptacji i bycia lubianym przez innych. Obszar ten ma duże znaczenie w budowaniu sieci kontaktów społecznych zapewniających wsparcie oraz w zakresie możliwości rozwoju zawodowego w środowiskach promujących dobre kompetencje społeczne. Mężczyźni z doświadczeniem DDA oceniają zdecydowanie niżej poczucie własnej kompetencji. Czynnik ten ma istotne znacznie w adekwatnym zarządzaniu i wykorzystywaniu posiadanej wiedzy i doświadczenia. Uwzględnić tutaj należy wiarę we własne możliwości przy aplikowaniu o pracę, staraniu się o awans, podejmowaniu nowych wyzwań rozwojowych oraz realizację marzeń i ambicji. Osoby z rodzin dotkniętych uzależnieniem posiadają również niższą samoocenę dotyczącą atrakcyjności fizycznej i atrakcyjności seksualnej. Wynik ten może być ważnym wskaźnikiem przy trudnościach w uzyskiwaniu satysfakcji z życia partnerskiego.

Świadomość powyższych deficytów oraz ich źródła pozwala wejść na ścieżkę rozwoju i zmiany. Optymistyczne jest to, iż zarówno osobowość jak i samoocena nie są ustalone raz na zawsze, wręcz przeciwnie – są one dynamiczne. Osoby z grupy DDA najczęściej mają większe zasoby niż im się wydaje, a ich odkrywanie i uruchamianie pozwala właśnie na rozwój i pozytywną zmianę – w kierunku pełniejszego i bardziej satysfakcjonującego życia.

Opracował: mgr Cezary Barański

Przeczytaj również:
Głód alkoholowy
Głód alkoholowy
7 maja 2022

Czym jest głód alkoholu? Głód alkoholowy jest jednym z objawów zespołu  uzależnienia od alkoholu i opisuje się go jako „silne pragnienie lub przymus... »

Profilaktyka uzależnienia od alkoholu
Profilaktyka uzależnienia od alkoholu
24 marca 2022

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wskazuje na trzy ważne obszary oddziaływań profilaktycznych w ramach przeciwdziałania uzależnieniom od alkoholu (uniwersalne,... »

Dane do przelewu krajowego:

NZOZ Centrum Dobrej Terapii
ul. Zygmunta Miłkowskiego 9/U3, 30-349 Kraków

Nr rachunku bankowego:
96 8112 0008 0008 9281 2000 0010

Dane do przelewu zagranicznego w EUR:

NZOZ Centrum Dobrej Terapii
ul. Zygmunta Miłkowskiego 9/U3, 30-349 Kraków

Nr rachunku bankowego:
62 8112 0008 0008 9281 2000 0040

Bank Spółdzielczy w Brzeźnicy
ul. Kalwaryjska 5, 34-114 Brzeźnica

Dane do przelewu zagranicznego w USD:

NZOZ Centrum Dobrej Terapii
ul. Zygmunta Miłkowskiego 9/U3, 30-349 Kraków

Nr rachunku bankowego:
83 8112 0008 0008 9281 2000 0050

Bank Spółdzielczy w Brzeźnicy
ul. Kalwaryjska 5, 34-114 Brzeźnica