Najczęstsze problemy seksuologiczne:
Do problemów seksuologicznych jakie najczęściej zgłaszają pary lub małżeństwa w gabinecie terapeutycznym należą:
-
ograniczenie lub brak bliskości seksualnej, brak satysfakcji w życiu erotycznym,
-
niskie pożądanie, niski poziom libido,
-
problemy z erekcją lub z przedwczesnym wytryskiem,
-
brak orgazmu,
-
bolesne stosunki.
Każda z wymienionych trudności występujących w relacji partnerskiej może mieć kilka przyczyn – zależnych nie tylko od problemów w związku, ale zależnych od indywidualnych trudności psychologicznych lub biologicznych. Te ostatnie mogą mieć związek nieprawidłowościami hormonalnymi, neurologicznymi, kardiologicznymi, onkologicznymi, diabetologicznymi i psychiatrycznymi. Na pogorszenie jakości życia seksualnego mogą mieć również wpływ aktualnie zażywane leki. Ponadto realizację potrzeb seksualnych utrudniać mogą przebyte choroby, urazy i operacje.
W obszarze psychologiczno-psychiatrycznym istotnych jest wiele zaburzeń, które mogą wpływać na zmianę funkcji seksualnych lub mogą obniżać jakość współżycia. Do zaburzeń tych należy zaliczyć: zaburzenia psychotyczne, choroby afektywne (m.in. depresja, choroba dwubiegunowa), zaburzenia lękowe (nerwicowe), adaptacyjne i osobowości, a także uzależnienia od substancji psychoaktywnych (m. in. alkohol, marihuana, amfetamina oraz tytoń).
Problemy seksualne występujące w związku mogą pojawiać się niezależnie od w/w trudności psychologicznych, psychiatrycznych i somatycznych. Poniżej omówiono najważniejsze problemy i przyczyny tych trudności.
Brak bliskości
Częstym problemem w terapii par jest brak bliskości w różnych aspektach życia partnerskiego. Może to polegać na tym, że jedna strona aby dążyć do zbliżenia seksualnego potrzebuje najpierw doświadczyć poczucia bliskości, bezpieczeństwa, akceptacji emocji, co w logicznej konsekwencji wpływa na odpowiednią atmosferę, na nastrój i wzbudzenie pożądania. Zdarza się, że druga strona że mówi „będzie bliskość jak będzie seks”. Innymi słowy –będzie seks to będę się do ciebie przytulał, mówił czułe słówka, będę cię głaskał itp. Brak świadomości tych różnic i brak wiedzy na temat chronologii zachowań erotycznych, nie sprzyja rozwojowi seksu partnerskiego.
Unikanie tematu seksu w rozmowach
Brak wiedzy lub umiejętności wyrażania potrzeb i brak odpowiedzi na wyrażane potrzeby jest jedną z najczęstszych przyczyn braku satysfakcji seksualnej. Bywa, że pary doświadczające problemów seksualnych mają trudność z artykułowaniem wielu podstawowych zwrotów: penis, pochwa, łechtaczka, seks itp. Im większe bariery w określaniu oczekiwań dotyczących potrzeb seksualnych, tym trudniej budować pożądanie, wpływać na podniecenie, na jakość gry wstępnej. Ważną sprawą jest nie tylko umiejętność komunikowania potrzeby tak aby została zrozumiana i przyjęta przez drugą stronę, ale również umiejętność odmawiania i radzenia sobie z odmową współżycia, tak aby nie została ona zinterpretowana jako odrzucenie. Ważna jest również umiejętność uzgadniania aspektów „technicznych”, takich jak: czas, miejsce, rodzaju stymulacji czy pozycje seksualne.
Nadmierna bliskość w związku
Nie jest to jasno określona kategoria, ma ona wymiar subiektywny. Zbyt dużo czasu spędzanego razem z partnerem, a czasem zbyt ścisła współpraca w życiu zawodowym i domowym, może mieć negatywny wpływ na pożądanie. Nadmierna ilość łączonych jednocześnie ze sobą ról w relacji (partner seksualny, opiekun, wspólnik) lub nadmiarowo-submisyjne role (troska jak o dziecko, podległość i podporządkowanie – jak wobec przełożonego) również nie działają korzystnie. Nazbyt długie przebywanie ze sobą (np. równocześnie w domu i w pracy), przenoszenie emocji z jednego środowiska do drugiego (np. z pracy na życie partnerskie), mogą powodować zwiększoną frustrację, zmniejszenie lub utratę zainteresowania wzajemną atrakcyjnością i tym samym spadek pożądania. Nadmierna bliskość może również powodować brak przestrzeni na tęsknotę, może wywoływać przytłoczenie ilością wspólnych aktywności, monotonią i rutyną oraz może ograniczać miejsce na zbliżające i ciepłe emocje.
Wycofanie emocjonalne ze związku
Brak zaangażowania, namiętności i intymności może być efektem braku wyższych uczuć (np. miłość) wobec partnera i może skutkować wycofaniem z życia seksualnego. Skutkiem takiej sytuacji bywa też nawiązywanie pozazwiązkowej relacji (zdrada), w której partner/ka realizuje swoje potrzeby emocjonalne i seksualne.
Gniew, niechęć, obawa, wstyd, złość
Występujące w dużym natężeniu, mogą wskazywać na silną wieź partnerską, lecz równocześnie mogą równie mocno blokować seksualność. Szczególnie ma to znaczenie u osób, które mają trudność z łatwym wyciszaniem wymienionych emocji, a seks wiążą ze uczuciami i potrzebami o charakterze zbliżającym: satysfakcja, radość, zaufanie, bliskość.
Zmiana poczucia własnej atrakcyjności
Może być wywołana wieloma czynnikami. Po narodzinach dziecka, pod wpływem zmiany wagi, po chorobie, wskutek uszkodzenia ciała, w wyniku zmian wywołanych wiekiem. Równie istotna może być zmiana obrazu własnej atrakcyjności na skutek silnych emocjonalnych przeżyć, zaburzeń i stresów. Istotna w tym kontekście jest stabilność poczucia własnej wartości, adekwatne reakcje partnera/ki, rodzaj komunikacji między partnerami, otwartość na wyrażanie obaw, motywacja do zmiany obrazu siebie oraz gotowość do udzielenia wsparcia drugiej stronie.
Ciąża
W przypadku mężczyzn ciąża może wpłynąć na zmianę percepcji partnerki, która zaczyna pełnić wiele obowiązków opiekuńczo-wychowawczych. W przypadku kobiet skoncentrowanie na pielęgnacji i opiece, ciężkie doświadczenie porodu, wpływ hormonów może również wpłynąć na obniżenie zainteresowania seksem. Brak rozumienia sytuacji, brak rozmowy na ten temat może utrwalić stan rzeczy i prowadzić do dalszego wycofania z życia nie tylko seksualnego, ale również partnerskiego.
Obawa przed oceną przez partnera, nadmierna ocena, krytyka, ocena sprawności
W każdym związku dochodzi do przejściowych, a czasem stałych zmian w zakresie libido, potrzeb, preferencji, dyspozycji oraz siły pożądania. Po przejściowych problemach z pożądaniem, erekcją, przedwczesnym wytryskiem, brakiem orgazmu, bólem, mogą nasilić się lęki o jakość seksu, o ocenę partnera. Lęki często prowadzą do wycofania w celu uniknięcia kolejnej tzw. porażki, a wycofanie oddala możliwość zmiany. Problemy spotęgowane rzeczywistą krytyką mogą dodatkowo skomplikować sytuację i podkopywać samoocenę partnera. Znaczenie ma nie tylko obawa przed oceną sprawności seksualnej, ale również ocena innych cech partnera/ki (umiejętności, kompetencji, intelektu), która może wpłynąć na nasilenie przykrych uczuć, wycofanie z życia seksualnego i partnerskiego.
Błędne przekonania
Sytuacje komplikują również błędne przekonania na temat sprawności seksualnej, częstotliwości uprawiania seksu, wyglądu ciała, które mogą być odzwierciedleniem nieadekwatnej wiedzy zdobywanej za pośrednictwem popularnych mediów, filmów pornograficznych czy stereotypowych przekazów.
Napięcia i stresy
Przejściowe napięcia i stresy związane na przykład z pracą, z odejściem bliskiej osoby lub z innymi emocjonalnie intensywnymi wydarzeniami w życiu jednego z partnerów mogą wpłynąć na zahamowania aktywności seksualnej w parze.
Naturalne zmniejszenie potrzeb seksualnych,
którego przyczyną może być czas trwania związku, wiek partnerów, przemęczenie oraz różne okresowe fluktuacje związane ze stylem życia, czy naturalnie zmieniającą się fizjologią. Sytuacje te stają się problemem w momencie kiedy brakuje wiedzy na ten temat lub nie ma odpowiedniej jakości w dialogu partnerskim.
Seks, który staje się funkcją innych zachowań i potrzeb psychologicznych
Należą do nich: potwierdzanie miłości, potwierdzanie zaangażowania, remedium na poczucie samotności, smutku, rozładowanie złości, agresji. Seks partnerski nierzadko jest elementem rywalizacji, uzyskiwania poczucia dominacji, czy kontroli nad partnerem.
Specjaliści zajmujący się omawianą dziedziną są zgodni, że przyczyną większości problemów seksuologicznych pojawiających się w związku jest jakość partnerskiego życia. W celu przeprowadzenia precyzyjnego badania problemów seksualnych niezbędna jest diagnostyka medyczna i psychologiczna. Rolą lekarza jest zbadanie wpływu ewentualnych chorób somatycznych, psychiatrycznych, operacji, powikłań, zażywanych leków. Natomiast rolą psychologa, psychoterapeuty jest gruntowne zbadanie opisanych wyżej przyczyn związanych z relacją partnerską i trudności emocjonalnych. Warto też pamiętać, że problemy seksuologiczne pojawiające się w parze często rzutują na inne aspekty życia partnerskiego obniżając ich jakość. A gdy nie są właściwie leczone – mają tendencje do utrwalania się i nasilania.
Opracował: mgr Cezary Barański
