Choroba Alzheimera jest spowodowana zwyrodnieniem układu nerwowego. Proces chorobowy uszkadza głównie korę mózgową, prowadząc do powstania zaburzeń tzw. wyższych funkcji umysłowych, w pierwszej kolejności: pamięci zdarzeń bieżących, mowy, zdolności do myślenia abstrakcyjnego. W początkowym okresie choroby zmiany w zachowaniu pacjenta zauważone przez niego samego lub przez rodzinę mogą zostać prawidłowo rozpoznane jedynie przez lekarza (neurologa lub psychiatrę) specjalizującego się w diagnostyce otępień. Precyzyjne określenie rodzaju zaburzeń można wymagać specjalistycznego badania przez neuropsychologa.
Choroba prowadzi do stopniowego zaniku mózgu, który można uwidocznić w badaniu za pomocą tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego. Zaburzenia rozwijają się powoli i mogą nie mieć uchwytnego początku, jednak niekiedy pierwsze objawy zauważane są przez rodzinę lub samego chorego po wydarzeniach życiowych, które powodują stres, takich jak ciężka choroba, pobyt w szpitalu, inne choroby ośrodkowego układu nerwowego (udar mózgu, poważny uraz głowy), mimo że sama choroba Alzheimera nie jest skutkiem ogniskowego uszkodzenia mózgu.
Przyczyny choroby Alzheimera
Przyczyna choroby nie jest znana, ale znane są czynniki ryzyka choroby Alzheimera, tj. cechy, których obecność u osoby zdrowiej zwiększa statystyczne prawdopodobieństwo wystąpienia tej choroby w przyszłości. Do takich czynników należą: starszy wiek, płeć żeńska, niski poziom wykształcenia, cukrzyca i posiadanie spokrewnionego członka rodziny, u którego zdiagnozowano chorobę Alzheimera.
Diagnoza choroby Alzheimera
Niekiedy starsze osoby zaniepokojone są stanem swojej pamięci, co skłania ich do poszukiwania pomocy medycznej w celu ustalenia przyczyny tego stanu oraz rozpoczęcia stosownego leczenia. Nie zawsze jednak subiektywnie oceniane trudności związane z pamięcią oznaczają początek choroby Alzheimera. W medycynie znane jest pojęcie Łagodnych Zaburzeń Poznawczych (Mild Cognitive Impairment – MCI), które nie jest chorobą, lecz raczej stanem „przedchorobowym”. Postawienie takiej diagnozy wymaga badania neuropsychologicznego i jest swego rodzaju ostrzeżeniem przed zbliżającym się otępieniem. Na tym etapie nie stosuje się zwykle leków, ale wskazana jest regularna kontrola neurologiczna, gdyż osoby, u których wystąpią cechy MCI obarczone są większym niż przeciętne ryzykiem wystąpienia choroby Alzheimera w niedalekiej przyszłości.
Subiektywne problemy z pamięcią mogą być także związane z innymi schorzeniami układu nerwowego takimi jak np. depresja, przebyte niedokrwienie mózgu, czy inne choroby ogólnoustrojowe np. choroba tarczycy. Leczenie przyczynowe prowadzi wówczas do poprawy w omawianym zakresie. Dlatego też w przypadku podejrzenia o chorobę Alzheimera wykonuje się szereg badań diagnostycznych (MR lub TK głowy, badania laboratoryjne) w celu wykluczenia innych przyczyn zaburzeń pamięci.
Opracował lek. med. Krzysztof Banaszkiewicz
