Specjalistyczny ośrodek pomocy psychologicznej, psychoterapeutycznej i psychiatrycznej.

Choroba Parkinsona – zaburzenia neuropsychologiczne

James Parkinson, lekarz który jako pierwszy opisał zespół objawów wchodzących skład tzw. drżączki poraźnej (później nazwanej od jego nazwiska chorobą Parkinsona) twierdził, że w przypadku pacjentów cierpiących na to schorzenie „zmysły i intelekt pozostają niezaburzone”. I rzeczywiście – znacząca grupa tych chorych pozostaje całkowicie sprawna w zakresie funkcji intelektualnych i emocjonalnych do późnej starości. Niestety pacjenci cierpiący na chorobę Parkinsona nie są jednorodną grupą. U części pacjentów obserwuje się różnorodne zaburzenia funkcji poznawczych. Mogą one przybierać postać szybko postępującej demencji (otępienia), zespołu deficytów związanych z dysfunkcją płatów czołowych mózgu lub innych zaburzeń neuropsychologicznych.

Demencja w chorobie Parkinsona

Częstość demencji w chorobie Parkinsona wzrasta wraz z wiekiem i obecnie ocenia się, że występuje u 20-40% chorych. Różni się ona od typowej demencji w chorobie Alzheimera, brak w niej bowiem objawów korowych typu: zaburzenia języka (afazja), działania celowego (apraksja), rozpoznawania (agnozja). Dla idiopatycznej postaci choroby Parkinsona typowa jest tzw. demencja podkorowa, którą charakteryzuje: spowolnienie procesów umysłowych, ograniczenie spontaniczności w myśleniu (bradyfrenia) i działaniu, depresja, apatia, zaburzenia koncentracji uwagi. Wprawdzie występują czasami zaburzenia pamięci, to są one znacznie mniej nasilone i mają bardziej charakter ilościowy niż jakościowy, w porównaniu z otępieniem korowym w przebiegu choroby Alzheimera. Choć po dłuższym czasie dystrakcji (czyli: po zadziałaniu czynnika przeszkadzającego w skupieniu uwagi) badany ma trudność z samodzielnym wydobyciem danego materiału pamięciowego z magazynu pamięci długotrwałej, to jednak jest w stanie w znacznym procencie go prawidłowo rozpoznać, co świadczy o trwałym śladzie pamięciowym. Pacjenci z chorobą Parkinsona dłużej także zachowują krytycyzm i świadomość swojej choroby.

Uważa się, że ze względu na zachowaną pełną świadomość choroby, znaczny odsetek pacjentów z chorobą Parkinsona cierpi na depresję, która według badań ma specyficzny wzorzec objawów, odróżniający ją od innych zespołów depresyjnych, w tym od depresji endogennej. Na obraz kliniczny depresji w chorobie Parkinsona składa się bowiem: podwyższony poziom dysforii, pesymizm w odniesieniu do przyszłości, irytacja, smutek, wyobrażenia samobójcze, ale jednocześnie brak w nim samooskarżania się, poczucia winy, porażki lub kary. Objawy depresji są naturalną reakcją tej grupy pacjentów na postępujące ograniczenie sprawności fizycznej i utratę życiowej niezależności.

Zaburzenia towarzyszące chorobie Parkinsona

U części pacjentów z chorobą Parkinsona pogorszenie funkcji intelektualnych nie jest aż tak nasilona by przybierać charakter postępującego otępienia, ale widoczne są u nich pojedyncze dysfunkcje neuropsychologiczne w zakresie: uczenia się i pamięci, uwagi, języka, przetwarzania wzrokowo-przestrzennego, orientacji w przestrzeni osobniczej.

Charakterystyczne są zaburzenia tzw. funkcji wykonawczych związanych ze sprawnym działaniem okolic czołowych mózgu. Pacjenci mogą mieć trudność w zakresie myślenia abstrakcyjnego np. popełniają wiele błędów w Teście Sortowania Kart z Wisconsin, w którym konieczne jest znalezienie reguły sortowania kart i szybka zmiana strategii sortowania wraz ze zmieniającą się regułą. Owa konieczność elastycznego myślenia sprawia badanym największa trudność. Widoczny jest także deficyt w zakresie tworzenia planu działania, jak również w zakresie działań symultanicznych, jednoczesnych.

Zaburzenia zdolności wzrokowo-przestrzennych również stanowią relatywnie często spotykany deficyt w tej grupie chorych. Można w tym miejscu wymienić trudność w odróżnianiu figury od tła, wyodrębnianiu ukrytych szczegółów, zaburzeń konstrukcyjnych (w formie pomijania ważnych szczegółów w rysowanej figurze), trudności w przechowywaniu informacji wzrokowo-przestrzennej w pamięci.

Choć w Chorobie Parkinsona nie obserwuje się zaburzeń językowych o typie afazji (trudność w aktualizacji słów, błędy gramatyczne w czasie mówienia, zaburzenia rozumienia czyjejś wypowiedzi), to widoczne jest natomiast ograniczenie fluencji słownej badane poprzez próbę wymieniania np. słów na określoną literę w ciągu minuty. Zaburzeniu ulega także aspekt wykonaniowy, artykulacyjny mowy w formie podkorowej dyzartrii. Mowa chorych wraz z trwaniem choroby staje się coraz bardziej niewyraźna, zamazana, spowolniała.

Widoczne zmiany będące skutkiem narastających problemów ruchowych, drżeń i sztywności mięśni pojawiają się także w piśmie chorego. Litery staja się coraz drobniejsze, aż do pisania tzw. „maczkiem” (mikrografia).

Pacjenci z chorobą Parkinsona, szczególnie gdy zaczęła się ona w młodszym wieku, wymagają szczegółowej diagnozy przeprowadzonej przez doświadczonego neuropsychologa w zakresie funkcji poznawczych i emocjonalnych. Jak pokazują wyniki badań, wczesna interwencja psychoterapeutyczna oraz rehabilitacja dysfunkcji poznawczych wpływa znacząco na poprawę jakości życia tych chorych i ich rodzin.

Opracowała : Dr Anna Starowicz-Filip na podstawie: Osiejuk-Łojek E. Deficyty neuropsychologiczne w chorobie Parkinsona. W: (red). A. Herzyk, D. Kądzielawa : Związek mózg-zachowanie w ujęciu neuropsychologii klinicznej.

Przeczytaj również:
Co to jest somatyzacja?
Co to jest somatyzacja?
31 grudnia 2021

Definicja pojęcia somatyzacji Termin somatyzacja wywodzi się z języka greckiego (somatikos – cielesny, związany z ciałem). Oznacza tendencję do doświadczania i... »

Wczesne wykrywanie zaburzeń pamięci
Wczesne wykrywanie zaburzeń pamięci
2 grudnia 2021

Chorobę Alzheimera można podejrzewać u starszej osoby, która skarży się na problemy z pamięcią. Poza oceną objawów choroby nie istnieją żadne inne metody (np.... »

Dane do przelewu krajowego:

NZOZ Centrum Dobrej Terapii
ul. Zygmunta Miłkowskiego 9/U3, 30-349 Kraków

Nr rachunku bankowego:
96 8112 0008 0008 9281 2000 0010

Dane do przelewu zagranicznego w EUR:

NZOZ Centrum Dobrej Terapii
ul. Zygmunta Miłkowskiego 9/U3, 30-349 Kraków

Nr rachunku bankowego:
62 8112 0008 0008 9281 2000 0040

Bank Spółdzielczy w Brzeźnicy
ul. Kalwaryjska 5, 34-114 Brzeźnica

Dane do przelewu zagranicznego w USD:

NZOZ Centrum Dobrej Terapii
ul. Zygmunta Miłkowskiego 9/U3, 30-349 Kraków

Nr rachunku bankowego:
83 8112 0008 0008 9281 2000 0050

Bank Spółdzielczy w Brzeźnicy
ul. Kalwaryjska 5, 34-114 Brzeźnica