Według danych amerykańskich około 30% przypadków ostrego zapalenia trzustki ma związek z alkoholem, a dodatni wywiad w kierunku uzależnienia lub nadużywania alkoholu stwierdza się u 60-90% pacjentów z diagnozą ostrych lub przewlekłych stanów zapalnych tego organu. Ryzyko rozwoju przewlekłego zapalenia trzustki jest zależne od intensywności picia i rośnie wraz ze średnią ilością wypijanego alkoholu. Dla osób wypijających 100 lub więcej równoważników czystego etanolu dziennie jest ono ponad 3 razy większe niż w populacji ogólnej.
Ostre zapalenie trzustki jest stanem zagrażającym życiu, w trakcie którego enzymy produkowane przez trzustkę przeciekają do jej miąższu i okolicznych tkanek, w wyniku czego dochodzi do samotrawienia trzustki i jej otoczenia. Skutkować może to martwicą i nieodwracalnym uszkodzeniem znacznej części trzustki, perforacją naczyń krwionośnych oraz sąsiadujących ścian przewodu pokarmowego. Dodatkowo dochodzi do rozwoju nasilonej reakcji zapalnej o miejscowym lub (w ciężkich przypadkach) uogólnionym charakterze. Efektem tych zmian patologicznych może być wstrząs lub rozwój niewydolności wielu narządów.
Śmiertelność w przebiegu ostrego zapalenia trzustki jest bardzo duża. Podstawowym objawem ostrego zapalenia trzustki jest niezwykle silny i uporczywy ból w nadbrzuszu. W przypadku zapalenia przewlekłego również występuje silny ból, ale ma on charakter nawracający i przemijający, a pojawia się zwykle w związku z posiłkiem lub błędem dietetycznym. U osób z uzależnieniem od alkoholu ból może wystąpić również po użyciu alkoholu, a abstynencja przyczynia się do zmniejszenia intensywności doznań bólowych. Najczęstszym skutkiem przewlekłego uszkodzenia zapalnego trzustki są niedobory produkowanych przez nią enzymów trawiennych, co prowadzi przede wszystkim do zaburzeń trawienia tłuszczów z następowymi biegunkami tłuszczowymi i postępującą utrata masy ciała. Kolejnym efektem stanów zapalnych trzustki często bywają uszkodzenia komórek wysp trzustkowych, produkujących insulinę. Wskutek tego dochodzi do wystąpienia nietolerancji glukozy a następnie – do stopniowego rozwoju cukrzycy. Patologiczne używanie alkoholu oraz przewlekłe zapalenie trzustki wiążą się dodatkowo ze zwiększonym ryzykiem rozwoju raka trzustki.
Każdy przypadek występowania nawracających czy nasilonych bólów brzucha oraz problemów trawiennych i innych objawów z przewodu pokarmowego u osoby uzależnionej od alkoholu, powinien być zgłoszony prowadzącemu terapeucie uzależnień oraz lekarzowi, ze względu na konieczność wykluczenia choroby trzustki lub innych powikłań poalkoholowych przejawiających się podobnymi symptomami, takich jak np. stany zapalne i owrzodzenia przewodu pokarmowego, czy neuropatia trzewna.
